"Basılı harf formları ve mimari arasındaki etkileşim, yaratıcı disiplinlerin genel olarak günlük hayat, siyaset, din ve felsefeyle bağlantılı bir düşünme biçimine sahip olduğu zamanlara kadar uzanır." Yusufcan Akyüz, mimarlık ve tipografi arasındaki benzerlikleri, House Industries’in Christian Schwartz tasarımı Neutraface fontu üzerinden değerlendirdi
Contemporary Jewish Museum, Fotoğraf: Yusufcan Akyüz
İnsan kültürleri geliştikçe; bilgi, sözlü gelenek ve uygulamalar aracılığıyla biçimlendikçe, inşaat ve iletişim bir zanaat haline geldi. Basılı harf formları ve mimari arasındaki etkileşim, yaratıcı disiplinlerin genel olarak günlük hayat, siyaset, din ve felsefeyle bağlantılı bir düşünme biçimine sahip olduğu zamanlara kadar uzanır. Mimari ve tipografi arasındaki benzerlikleri ortaya koyan ilk örnekleri Rönesans kadar erken bir döneme tarihleyebiliriz. Modernizme kadar ana fikir bu disiplinleri birleştirici nitelikte olmasa da, bütün yaratıcı disiplinlerin kolektif düşünmeye izin veren bir zihniyet üzerinde şekillenmeye başladığı dönem Rönesans’tı.
Tipografi ve mimarinin ilk kez aynı görünüm ve hissi yansıttığı Gotik dönemden bu yana tasarımın bu iki disiplini arasında devam eden görsel bir bağ vardır. Bu iki alanın kendilerine göre farklı zorluklarına rağmen, tasarımcılar forma benzer şekillerde yaklaşma anlayışını benimsemişlerdi. Bu tavır, özellikle de modern çağda, farklı tasarım alanlarında bir bütünlük fikrinin doğmasına yol açtı.
Kambara House, Richard Neutra, 1960
Le Corbusier 1923 yılında Towards a New Architecture (Yeni Bir Mimarlığa Doğru) kitabında şöyle yazar: “Stil bir çağın bütün eserlerine hayat veren bütünleştirici bir prensip, kendine özel karakteri olan bir haletiruhiyenin sonucudur. Bizim çağımız da günden güne kendi stilini belirliyor.” L’Esprit Nouveau kitabı, mimari, sinema, spor ve tipografiyi kapsıyordu. Walter Gropius ise Bauhaus ekolü hakkında şöyle yazmıştı: “Pratikte vazettiğimiz, modern dünyada her türden yaratıcı işin ortak bir uyruğa ve birbirlerine bağımlı bir mantığa sahip olmalarıydı.” 20. yüzyıl ortası Amerika’sında Alving Lustig umudunu şöyle ifade etmişti: “Nesneler arasında eskiden var olan türden bir ilişki -bir şamdan, bir Gotik katedral veya bir duvar halısı arasında sıçrayan o büyük sembolik kıvılcım- yeniden keşfedilecek, yayınlanan ve alınan aynı hayati anlam, birbirinden ayrı ama bu daha geniş anlam tarafından yeri değiştirilmiş bir dizi nesne tarafından alınacak.”
Form özellikleri mimaride anıtsal, basılı harflerde ise minyatür boyutlarda boy gösterir. Karakter tasarımcıları herhangi bir şeyden ilham alabilir. Basit bir ilham kıvılcımı bütün bir yazıyüzü ailesinin oluşmasına yol açabilir. Mimaride kullanılan bir fikir biraz formel düşünceyle kolaylıkla tipografik bir yapıya tercüme edilebilir.
Buna iyi bir örnek House Industries’in Christian Schwartz tasarımı Neutraface yazıyüzüdür. Schwartz, Richard Neutra’nın 20. yüzyıl ortası modern evlerinden esinlendi. Neutra sadece binaları değil, içindeki mobilyaları ve evlerin kapı numaralarını da tasarlamıştı. Neutra’nın form özellikleri arasında yer alan ve zarif bir sadelik taşıyan geometrik yapı, Schwartz tarafından Neutraface’e taşındı. Neutraface’in miniskül x-yüksekliği (1) gibi detayları bile Neutra’nın mobilyalarının mekan-oturma pozisyonu oranına oldukça benzer görünür.
Neutraface, House Industries
Öte yandan Daniel Libeskind, San Fransisco’daki Çağdaş Yahudi Müzesi için tasarladığı eklentide İbranice harflerden esinlendi. Binada Yahudilik ile ilgili kavramlara bir dizi sembolik gönderme yer alır. Bunlar arasında en dikkat çekeni, Libeskind’in İbranice “L’Chaim” (Hayata!) ifadesinden esinlenmiş olmasıdır; bunun sebebi, 1906 yılındaki büyük depremden sonra (müzenin içinde yer aldığı) trafo binasının şehre yeniden enerji vermekte oynadığı rol ve müzenin ziyaretçileri Yahudi kültürüyle buluşturacak canlı bir merkez olma misyonudur. Mimar eklenti binasının kavramsal organizasyon prensiplerini, “chai” (hayat) kelimesinde geçen iki sembolik İbranice harfe, “chet” ve “yud”a dayandırır. Dışarıdan bakıldığında bina özgün formu kadar kaplamasıyla da son derece dikkat çekicidir: günün saatine, hava koşullarına veya bakanın durduğu noktaya göre renk değiştiren, parlak mavi çelik.
İki sembolik İbranice harf, Ched ve Yud, Chai (Hayat) kelimesini oluşturur
(1) x yüksekliği: Bu ifade genellikle, yazıyüzünde yer alan x (terimin kaynağı), u, v, w ve z harflerinin yüksekliğine işaret eder. Herhangi bir yazıyüzünün genel orantılarını nitelemenin bir yoludur.