top of page
Ara

Yeni Ankara. Hoşgeldiniz.


Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM) tarafından, Ali Cengizkan ve Müge Cengizkan’ın küratörlüğünde düzenlenen Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933 sergisi 12 Ocak 2020 tarihine kadar CerModern'de devam ediyor

☕️ 5 dakikalık okuma

Sergi görseli: Yeni Ankara. Hoşgeldiniz, 2019, Fotoğraf: Ankara Büyükşehir Belediyesi

Vehbi Koç Vakfı’nın kuruluşunun 50. yılı kapsamında, CerModern'de 13 Kasım'da ziyarete açılan Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933 sergisi savaş yorgunu bir ülkede, yeni şehrin nasıl kurulduğunu, Cumhuriyet'in 10. yılına kadar ortaya konan irade ve olgularla birlikte ele alırken, ziyaretçilerine "Yeni Ankara. Hoşgeldiniz." sözleriyle sesleniyor. 1923-1933 Ankara'sı özelinde kentsel kimlik, mimarlık tarihi, yerel yönetim dinamikleri bağlamlarında pek çok bilgi aktaran sergi, bugün Kızılay olarak bilinen, Sıhhiye Köprüsü'nden Meclis Kavşağı'na, Kolej'den Demirtepe'ye kadar uzanan Yenişehir'in kurulum tarihine odaklanıyor. Bu çerçevede 1923'te içinden patikalarla geçilen, boş bir arsa olan Yenişehir'in, 1925'te kamulaştırılarak Belediye ve Vakıf İdaresi eliyle geliştirilip, 1933 Kızılayı'na ulaşan dönüşümüne yakından bakan sergi, "moderne beş kala" yapılaşan Ankara'nın bu yeni "doku nakli"ni, tarihsel alan araştırması yöntemiyle inceliyor.

Varolmayan Kartpostallar: Havagazı ve Elektrik Fabrikası, 1933, Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933 Araştırma Ekibi

Bu kapsamda, bölgede 1933 yılına kadar inşa edilen 350’ye yakın kamu ve hizmet yapısı ile konutları, arşiv belgeleri ve fotoğraflara dayandırılan kapsamlı üç boyutlu kent modellemeleriyle sunan sergi, dönemin Ankara'sını "ortaya çıkan, bugüne kadar hiç tanımadığımız, yeni, yenilik arayışını cesurca sergileyen, cömert, sözünü esirgemeyen ve yaranmaya çalışmayan, müdanasız bir Ankara" olarak tanımlarken, döneme ilişkin bilindik imajlar yerine, özgün ve yeni üretilen görselleri kullanarak "nostalji" kavramından uzaklaşmayı arzuluyor. Maketler, dönemi konu eden belgesel gösterimleri ve filmlerin yanı sıra, her ölçekteki özgün plan paftaları, konut planları, tapu kadastro belgeleriyle kapsamını genişleten serginin araştırma yönteminin kendisi de yenilikçi bir sayısal değerleme ve mikro tarih çalışması altlığı oluşturarak sonraki çalışmaların önünü açıyor.

 

"Ortaya çıkan, bugüne kadar hiç tanımadığımız, yeni, yenilik arayışını cesurca sergileyen, cömert, sözünü esirgemeyen ve yaranmaya çalışmayan, müdanasız bir Ankara"​

 

Sergide, "Yeni toplumun gereksindiği 'yeni konut' nedir, nasıl elde edilmiştir? Teba kültüründen yurttaş haklarına geçilirken 'yeni insanların' şehrin sakinleri olarak yarattıkları barınma kültürünün özellikleri nelerdir? Siyasetçiler, mal sahipleri, plancılar, mimarlar, müteahhitler, entelektüeller barınma kültürünü, bizatihi kendi barınma gereksinimleri üzerinden nasıl belirlemişlerdir? 'Yeni toplum' ufukta belirirken, planlı çevrenin toplumsal dinamikler içinde erimesi ve tarih yazımında boşluklar oluşması doğal mıdır?" sorularına yanıt aranırken, dönemin Ankara'sının oluşumunda söz sahibi olmuş birçok siyasetçi, yazar, entelektüel, mimar plancı ve müteahhittin süreç dahilindeki edinimleri ve yazıları da sunuluyor.

Varolmayan Kartpostallar: Demirtepe'deki üç Tip-Uybadin konutu ile arkada Kızılay Meydanı'nda Cemil Uybadin Konutu, 1933, Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933 Araştırma Ekibi

Bu kapsamda Ankara için; Halide Edip Adıvar'ın savaşın ilk yıllarında çiftlikteki odasının balkonundan şehre bakarak söylediği "karşıda tiyatro dekoru gibi duran cennet dağı yemyeşil, cehennem dağı sapsarı" betimlemelerine; Jansen Planı'nın yaratıcısı Alman mimar ve şehir plancısı Hermann Jansen'ın dönemin Avrupa başkentlerine gönderme yaptığı "Şehirler yaşanan dönemin aynalarıdır. Size şehircilik sanatının son sözlerini getirdim." iddiası eşlik ederken, bu yorumları İngiliz yazar Grace Ellison'ın "Ankara'daki binalar bana başkentlerimizde tek mevsim için inşa edilen binalarımızı anımsatıyor." eleştirisi takip ediyor.

 

"Şehirler yaşanan dönemin aynalarıdır. Size şehircilik sanatının son sözlerini getirdim."

 

Sergileme tasarımını FREA’nın, grafik tasarımını BAREK’in gerçekleştirdiği sergi kapsamında, sergiyle eş zamanlı olarak yayımlanan aynı isimli bir kitap da okuyucuya sunuluyor. Cumhuriyet tarihinin barınma kültüründeki temel taşlarından birini yerine oturtmayı amaçlayan sergi ve kitap, dönemin Ankara'sında eski ve yeni şehir bölgelerindeki yerleşimin modernleşmesi, kent ve park kültürünün oluşması, kamusal hizmetlerin modernleşmesi, anma kültürünün yaratılması, ulus kültürünün kimliğe kavuşturulması ve kentin sosyal yaşamının modernleşmesi konularında açılımlar getirirken, tanıklık ettiği ve birçok serüvenin iç içe geliştiği bu niş dönem özelinde, yeni toplumun yeni insanlarıyla birlikte yeni kimlik arayışlarına da ışık tutuyor.

CerModern'de, 12 Ocak 2020'ye kadar ziyarete açık olacak olan Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933 sergisinin, devamında bir araştırma projesi olarak, şehrin modern tarihine katkıda bulunması ve Ankara Şehir Müzesi kurma düşüncesini tetiklemesi hedefleniyor.

bottom of page