Bir çocuğa bir resmi, fotoğrafı daha da ötesi sanatı nasıl anlatırsınız? Nereden başlayacağınızı bilemiyorsanız, Hüsne Rhea Çiğdem’in kaleme aldığı Müzede Canavar Yokmuş, iyi bir rehber niteliğinde. Onur Gülfidan’ın da çizimleriyle Çiğdem’in metinlerine eşlik ettiği kitabı Nihan Bora Sapmaz değerlendirdi
Hüsne Rhea Çiğdem, Müzede Canavar Yokmuş, Çınar Yayınları, 2018, Resimleyen: Onur Gülfidan
Dünyaya geliş maceramız aslında rengarenk… Bir bebek renkli kitaplar, oyuncaklarla hayata başlıyor. Kısa süre sonra anaokulunda boya kalemleriyle haşır neşir oluyor, sonra okula başlar başlamaz da resim dersiyle ufku açan bir döneme giriyor. Yaşam böylesine sanata yakın başlıyorken, sonra ne oluyor da sanattan bu kadar uzaklaşılıyor? Bunun milyonlarca cevabı var tabii. Sanat hep arka plana atılan, önemsiz görülen ve açıkçası halihazırda çocukların çok da göz hizasında olmayan bir pozisyonda. Bunun için öncelikle ebeveynlerin ve eğitimcilerin epey çaba göstermesi gerekiyor. Müze gezen, sanat eserleri inceleyen, en azından kitaplardan bunu takip eden bir evde büyüyen çocuğun bu bilgiden mahrum kalması imkansız gibi bir şey.
Hüsne Rhea Çiğdem, Müzede Canavar Yokmuş, Çınar Yayınları, 2018, Resimleyen: Onur Gülfidan
Tabii, sanat televizyon gibi öyle her daim, çabucak ulaşılabilen bir durumda da değil. Hem ailenin o zihniyete sahip olması hem de harekete geçtiğinde bu talebi karşılayacak sanat alternatiflerinin karşısına çıkması gerek. Kısacası çocuklara sanatı anlatmak zor, meşakkatli.
Fakat şimdi elimde tuttuğum Müzede Canavar Yokmuş kitabının koca bir boşluğu doldurduğunu söyleyebilirim. Çınar Yayınları’ndan çıkan, Hüsne Rhea Çiğdem’in yazdığı ve Onur Gülfidan’ın resimlediği bu kitapta, çocuklara yönelik sanata giriş 101 tadında bilgiler, çok tatlı bir hikayeyle birlikte veriliyor. ‘Meraklı çocuklar için sanata yolculuk’ alt başlığıyla yayınlanan kitapta zaten resim yapmaya meraklı bir kız çocuğu olan Leyla’nın hikayesini okuyoruz. Bu satırları okurken, kim bilir dünyanın farklı noktalarında kaç kız çocuğu Leyla gibi resim yaparken dünyanın durduğunu hissediyor ama imkansızlıklar onları farklı yerlere savuruyor diye düşünüyorum…
Hüsne Rhea Çiğdem, Müzede Canavar Yokmuş, Çınar Yayınları, 2018, Resimleyen: Onur Gülfidan
Leyla’nın daha önce gördüğü bir müzede bu kez tek başına bir deneyimin yaşamasına şahit oluyoruz. Tabii yanında Müz de var, o bir ilham perisi ve Leyla’ya müze gezisi esnasında sanata dair birçok bilgi veriyor. Leyla’nın heyecanları, kitapta çok doğal ve gerçekçi anlatılıyor. Manzara resminden otoportreye, soyut resimden natürmorta birçok sanatsal kavramı örnekleriyle kavrıyor. Ana renkleri, ara renkleri, sıcak ve soğuk renklerin nasıl oluştuğunu öğreniyor. Her öğreniminde gözleri parlıyor, bunu hissediyorsunuz. Sorularını da sormayı ihmal etmiyor. Müz’ün sorduğu sorular üzerine kafa yoruyor, fikir yürütüyor, gezi boyunca zinhinde çok güzel hayaller canlanıyor.
Sanatın bir çocuğa ne kadar iyi geldiğini 65 sayfalık bir kitapta bizzat biz yetişkinler de çok iyi anlıyoruz. Hatta öyle ki, bu kitabın sadece çocuklara yönelik olmadığını düşünüyor ve yetişkinlerin kütüphanesinde bulunmasında fayda görüyorum. Özellikle müzede uyulması gereken kurallar listesini okurken, yetişkinler geliyor aklıma: “Müzede sessiz olunmalı, hiçbir sanat eserine dokunulmamalı, sakin bir şekilde yürümeli.”
Hüsne Rhea Çiğdem, Müzede Canavar Yokmuş, Çınar Yayınları, 2018, Resimleyen: Onur Gülfidan
Müze gezisi sona erdikten sonra Leyla’nın teyzesinin fikri, Leyla’nın çok hoşuna gidiyor: “Bugün yaşadığımız günü bir kitaba dönüştürsem, buraya hemen gelme şansı olmayan çocuklar ve büyüklerle yaşadığımız bu güzel deneyimi paylaşabilmiş olur muyuz?” İşte bu cümle, gerçek hayatta da karşılığını buluyor. Bu kitap sayesinde bir müzeye gitmeyen onlarca, yüzlerce, binlerce çocuk ilk adımı atmış oluyor ya da olacak.
Çiğdem, 2007 yılından bu yana çocuklarla sanat alanında çalışıyor. Hatta 2013 - 2017 yılları arasında İstanbul Modern’deki çocuklar ve yetişkinlerle olan deneyimi de bu kitaba ilham olmuş. Metinleri başarılı bir şekilde destekleyen çizimlerle çocuklara sanatı ve sanatı sevmenin yolunu açacak bu kitabı her ebeveyn edinmeli.