Bu yıl 77. edisyonu gerçekleştirilen Festival d’Avignon’da gösteri sanatları editörümüz ve yazarımız Ayşe Draz ile gösteri sanatları yazarlarımızdan Mehmet Kerem Özel’in 6-10 Temmuz tarihleri arasında seyrettikleri gösterilerin sanatçılarıyla yaptıkları sohbetlerden ilki Belçikalı çağdaş sanatçı ve hikâye anlatıcısı Patrick Corillon ile...
Patrick Corillon, Fotoğraf: Christophe Raynaud de Lage
Dünyanın önemli gösteri sanatları festivallerinden Festival d’Avignon’un 77. edisyonu bu yıl 5-25 Temmuz 2023 tarihleri arasında gerçekleşti. Dört yıllığına festival yönetmeni olarak atanan Portekizli tiyatro insanı Tiago Rodrigues’in hazırladığı bu ilk edisyonun programında 44 gösteri vardı.
Belçikalı bir çağdaş sanatçı ve hikâye anlatıcısı olan Patrick Corillon Portrait de l’artiste en ermite ornemental başlıklı gösterisiyle festivaldeydi. Paris'teki Institut des Hautes Études en arts plastiques'te eğitim gördükten sonra seyahat etmeye ve enstalasyonlar, senografiler, heykeller, kitap yayıncılığı, film yönetmenliği ve canlı performanslar aracılığıyla pratik sanat deneyimine odaklanan Corillon, Paris'teki In Situ Fabienne Leclerc galerisi tarafından temsil edilmekte ve kendisi gibi seyirciyi şakacı bir şekilde düşünce inşa etmeye davet etmeyi seven bir suç ortağı olan aktris ve yönetmen Dominique Roodthooft tarafından yönetilen Le Corridor bünyesinde işlerini üretmekte.
Portrait de l'artiste en ermite ornementale, 2023, Fotoğraf: Christophe Raynaud de Lage
Corillon, bizim izlediğimiz gün gösterisinde L’appartement à trous (Delikli apartman) ve Le Voyage de la Flaque (Su birikintisinin yolculuğu) adlı iki hikâyesini seyirciyle paylaştı; sanatçı farklı gösterim tarihlerinde farklı hikâye ikilileri paylaşıyordu. L’appartement à trous’da Corillon, meraklı bir çocuğun - sanatçının kendi çocukluğunun- gözünden dillerin mitsel doğalarını, örneğin Polonyacanın yaprakların dili, İngilizcenin taşların dili oluşunu keşfini aktararak, bizleri sözcüklerin anlamları ve sesleri arasında, bir yandan da çocuğun babasını kaybedişini ve kedisiyle ilişkisini içeren büyülü bir yolculuğa çıkardı. Sahnede, bir performansçı olarak konuşma zamanlamasının aslında pek de sahneye uygun olmadığını paylaşarak hikâyesini anlatmaya başlayan Corillon’un sadece sözlerini değil, kendi yapımı ve basit bir malzemeden oluşmasına rağmen çok işlevli olup sürekli başka bir şeylere dönüşen masası ve çizimleriyle bir büyücü misali yeni dünyalar inşa etmesini de takip ettik. Aslen görsel sanatlar alanında tanınan bir isim olmasına rağmen 2011 idans festivalinde bir hikâye anlatıcısı ve sahne performansçısı olarak da İstanbul seyircisini kendisine hayran bırakan William Kentridge’i hatırlamamak ve Corillon’da Kentridge’den de bir şeyler bulmamak mümkün değildi. Corillon’un paylaştığı ikinci hikâye Le Voyage de la Flaque’de ise bu sefer karşılıklı platformlara yerleştirilmiş tribünlerde, hem aktarılan hikâyenin dinleyicisi hem de bir anlamda onun icracıları olarak yerlerimizi aldık. Boynumuza, iki yandan sarkan özel tasarım fenerlerimizi taktık ve kucağımıza sanatçının yönlendirmesiyle üzerinde sanatçının çizimleri bulunan el yapımı büyük kâğıt disklerimizi yerleştirdik. Bu sefer bir yandan sahnedeki mikrofondan bir hikâye anlatıcısı kadının bize aktardığı hikâyeyi takip ederken öte yandan onun bizi yönlendirmesiyle kucağımızdaki diskteki farklı parçaları hareket ettirip, küçük diskleri döndürerek hikâyenin görsel dünyasını oluşturduk ve onu istediğimiz şekilde aydınlatarak adeta kucağımızda küçük sahneler kurduk. Corillon’un aktarım biçimini bir Doğu geleneğinden uyarladığını belirttiği bu hikâyenin yolculuğunda, küçük bir su birikintisinin içine düştüğü engin denizlere, onu yutmaya çalışan kara kurtlara rağmen varoluş mücadelesini dinledik ve kendi icramızla hikâyenin görsel dünyasını keşfettik.
Portrait de l'artiste en ermite ornementale, 2023, Fotoğraf: Christophe Raynaud de Lage
Performansın özü sizce nedir?
Hayal gücünün bizi gerçek dünyadan kaçmaya veya onunla teselli bulmaya yardımcı olmak için değil, aksine onu daha geniş bir bakış açısının içine yerleştirmek, mevcut durumu uzun dönem bağlamına yerleştirmek için olduğunu fark etmektir.
Sanatın dönüştürücü gücüne inanıyor musunuz? Nasıl?
Buna yukarıdaki soruya verdiğim cevaptan ötürü derinden inanıyorum.
Bir iş üretirken hangi kaynaklardan beslenir, nelerden ilham alırsınız? Rüyalarınızın işlerinizde etkisi olur mu?
Evet, her şey bilinçaltımdan geliyor, ancak bilinçaltımızın en derin doğamız kadar binlerce yıldır toplum içinde yaşamakla şekillendiğinin de farkındayım.
Eğer zaten halihazırda bir adı yoksa, üzerinde çalışmakta olduğunuz yapıta adını vermeye ne zaman karar verirsiniz?
Bir ressamın tablosuna imza atması ile aynı şekilde ben de yapıtlarıma bir başlık veriyorum; benim için bu projenin tamamladığını söylemenin bir yolu.
Sanatınızı etkilediğini düşündüğünüz biri veya bir sanatçı var mı, varsa kim?
Marcel Proust ve Robert Louis Stevenson.
Dünyanın mevcut durumunu değerlendirdiğinizde, bir sanatçı olarak sizin için en önemli ve acil konu nedir?
Anlamlandırmak. Bu en küçük olaylar için geçerli olduğu kadar en büyükleri için de geçerli; bir şey verdiğinizde karşılığını almanız gerekmediğini bilerek.
Avignon Tiyatro Festivali’ne katılmak sizin için ne ifade ediyor?
Gerçekleştirdiğimiz işlerin takdir edilmesi ve yeni insanlarla tanışma fırsatını ifade ediyor.
Portrait de l'artiste en ermite ornementale, 2023, Fotoğraf: Christophe Raynaud de Lage
Portrait de l'artiste en ermite ornementale’in (Sanatçının dekoratif bir keşiş olarak portresi) yaratım sürecinde ne veya kimler size ilham verdi, etkiledi?
Arts and Crafts’in yaratıcısı ve dekoratif sanatları kendi başlarına birer sanat olarak değerlendiren, objelerini yaratmak üzere kendisiyle birlikte çalışan zanaatkarların her birinin çalışma koşullarını dikkate alan, hatta o kadar ki İngiltere’de Socialist League’in (Sosyalist Birliğin) kurucusu olan William Morris benim ilhamımdı.
Gösteri Sanatlarında izleyici katılımı hakkındaki düşünceleriniz nedir?
Avignon’a önerdiğim projelerde seyirciler aynı zamanda tam anlamıyla oyuncular, çünkü gösteriyi keşfetmeleri ellerindeki oyun tahtalarını kullanmaları ile eşzamanlı gerçekleşiyor. Dünyada hem bir oyuncu hem de bir izleyici olmak arasında denge kurmaya çalışıyorum.
Portrait de l'artiste en ermite ornementale, 2023, Fotoğraf: Christophe Raynaud de Lage
Eserlerinizin oluşumunda mekanın rolü hakkında biraz konuşabilir misiniz?
Bütün projelerim uykusuz gecelerde yatağımda oluşuyor. Benim gerçek yaratım yerim. Sonrasında objeler farklı mekanlarda inşa ediliyor, ancak her zaman bu objelerin hayal dünyasına uygun niteliklerini korumaya çalışıyorum.