İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından, VitrA sponsorluğunda ve Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle düzenlenen 5. İstanbul Tasarım Bienali, pandemi önlemleri kapsamında farklı formatları bir araya getiren yeni yapısıyla 15 Ekim’de başlıyor. Mariana Pestana küratörlüğünde gerçekleşen ve Empatiye Dönüş: birden fazlası için tasarım başlığını taşıyan bienalde farklı ülkelerden ve disiplinlerden katılımcıların projeleri sergi mekânlarında, İstanbul sokaklarında ve dijital mecralarda sunulmak üzere hazırlanıyor
Covid-19 salgınının küresel boyutlara ulaşması sebebiyle, alışılagelmiş ziyaret biçimleri yerine sosyal birlikteliğin yerelden beslenen yeni modellerini geliştirme yoluna giden ve fiziksel varlığını yeniden gözden geçiren 5. İstanbul Bienali, sadeliği, yaratıcılığı, paylaşmayı ve dayanışmayı ön plana çıkaran yaklaşımların önem kazandığı bu “fiziksel mesafelenme” döneminde, etkileşim ve diyaloğu artırmayı hedefleyen doğasıyla izleyicisine erişmek ve onların deneyimlerini geliştirmek için yeni mecralarda da ziyarete açılıyor.
Son dönemde yaşanan bu gelişmeler ışığında 5. İstanbul Tasarım Bienali, izleyicilerini üç eksende bir araya gelen bir programla karşılamaya hazırlanıyor: Dijital ortamda yayımlanacak Eleştirel Yemek Programı adlı video serisi, Akdeniz havzasından projeleri Cihangir’deki ARK Kültür’de bir araya getirecek Kara ve Deniz Kütüphanesi programı ve bir arada yaşamayı yeniden ele alan projelerin Pera Müzesi’nin yanı sıra kentin farklı noktalarına uzanacağı Yeni Yurttaşlık Ritüelleri adlı müdahaleler dizisi.
Bienalin Eleştirel Yemek Programı başlıklı ayağı, her hafta bir bölümü yayımlanacak videolardan oluşuyor. Her biri farklı bir uygulamacı ya da düşünür tarafından sunulacak bölümler, yiyecek alışverişi, tedariki ve tüketiminin günümüz kültürünü etkileyen ekolojik, ekonomik ve jeopolitik koşullarla nasıl ilişkili olduğunu sorguluyor. Mutfaktaki mikroplardan tarımın değiştirdiği peyzajlara, bireysel el hareketlerinden yemek masalarındaki toplu buluşmalara dek uzanan farklı konuları irdeleyecek videolar, bir tasarım biçimi olarak yiyeceğe dair karmaşık, çok ölçekli bakış açıları sunuyor. Eleştirel Yemek Programı’nın ilk bölümünün bienalin açılış tarihi olan 15 Ekim 2020’de çevrimiçi olarak yayımlanması planlanıyor.
Bölgedeki ekonomik ve çevresel direnç için yeni araçlar ve sistemler oluşturmak adına Akdeniz havzasında araştırmalar yapan tasarımcılar ve düşünürlerin projelerinden oluşan seçki Kara ve Deniz Kütüphanesi ise ARK Kültür’de sergileniyor. Araştırma, özen ve aktivizmden yola çıkan bu pratikler, gıda üretiminin daha az göz önünde olan ağlarına dikkat çekerek toprak ve suyla kurduğumuz ilişki ışığında yetki alanlarını yeniden düşünmek için tasarımı kullanıyor. Bu girişimlerin gelişimine destek veren bienal, projeleri 15 Kasım 2020’ye dek Kara ve Deniz Kütüphanesi’nde ziyarete açarken, 2021 boyunca devam edecek projelerle ilgili gelişmelerin bienal kanalları üzerinden duyurulması hedefleniyor.
Programın üçüncü ayağı rastlaşmaların yeni türlerini araştıran, farklı toplulukların ev sahipliğinde gerçekleştirilecek Yeni Yurttaşlık Ritüelleri adlı müdahaleler dizisi ise, iş birliği yapılan kurum ve kuruluşlarla yapılan anlaşmalara bağlı olarak değişen biçim ve zamanlarda İstanbul’un farklı noktalarında gerçekleştiriliyor. Ortak yemek pişirme araçlarından bahçelere ve oyun alanlarına dek uzanan, kent ve sakinleri için güvenle bir arada olmayı, yeniden bağ kurmayı, özen göstermeyi öne çıkaran deneyimler sunan bu projelerin onarıcı bir yanı olması planlanıyor. Kentin sokaklarına ve Pera Müzesi’ne yayılan, insanların yanı sıra kuşları, yıldızları, bitkileri ve mikroorganizmaları kapsayan bu projeler, farklı bedenlerin farklı ölçeklerde etkileşimlerine sahne olurken, program İstanbul’da yaşayan genç küratörlerden oluşan, temaya yerel bir bağlam kazandırmaktan sorumlu Genç Küratörler Grubu’yla birlikte gerçekleştiriliyor. Grup, tasarlanmış öğünler, etkinlikler ve kamusal münazaralar aracılığıyla bu müdahaleleri hayata geçirirken, 5. İstanbul Tasarım Bienali’nin küratöryel ekibinin parçası olan Genç Küratörler Grubu’nda Nur Horsanalı, Ulya Soley ve Eylül Şenses yer alıyor.
Bienal, ağırlıklı olarak açık havada gerçekleştirilecek bu müdahalelerin yanı sıra Empati Seansları adıyla empati kavramını genişleten film gösterimlerine ve işbirliği yapılan kültür kurumlarıyla birlikte geliştirilecek uydu projelerine de sahne olurken, Berliner Festspiele/Immersion iş birliğiyle Yeni Sonsuzluk programını da sunmaya hazırlanıyor.
Her iki yılda bir tasarım fikirlerinden çeşitli kesitleri bir araya getiren ve geniş bir yelpazede pek çok alanın tasarımla ilişkisini de inceleyen İstanbul Tasarım Bienali'nin katılımcıları arasında bu yıl Dele Adeyemo, Emmy Bacharach, Eli Bensusan, Calum Bowden, Ben Thorp Brown, BUREAU – Daniel Zamarbide, Vivian Caccuri, Ibiye Camp, Coletivo Berru, Counterspace, Guillaume Credoz/Bits to Atoms ile BeirutMakers, Linda Schilling Cuellar, Dansbana!, De-Patriarchise Design, Aslıhan Demirtaş, Dirty Furniture Magazine, FRAUD, Laila Gohar, Ben Goldner & Emma Leigh Macdonald, Kyriaki Goni, Marti Guixé, Ilana Harris-Babou, Nelly Ben Hayoun, Sandi Hilal & Alessandro Petti, Asako Iwama & Iris Lacoudre & Camille Sineau, Jawa El Khash, Sophie Krier & Erik Wong (Making Radio), Meiller Schang, Mold Magazine ile Yardy, Luiza Prado, public works ile Freddie Wiltshire ve Billy Adams, Anna Puigjaner, Alice dos Reis, The Rodina, Mariana Sanchez Salvador & Rain Wu, SKREI ile Francisca Sottomayor & Sofia Magalhães, Soft Baroque, Zuri Camille de Souza, Studio Ossidiana, Pelin Tan & Vivien Sansour & Luigi Coppola, Soraia Gomes Teixeira, Orkan Telhan ile Elii, theOtherDada, TiriLab, Ayşenaz Toker & Merve Tuna, Aslı Uludağ ve Laura Wilson yer alıyor.
Bu yıl Empatiye Dönüş: birden fazlası için tasarım başlığı altında empatinin kökenine inen ve tasarımın mekânları, peyzajları, mikroorganizmaları, diğer türleri ve birbirimizi “duyumsamamızı” sağlayan araçlarla bizi nasıl bir araya getirdiğini incelemeyi amaçlayan 5. İstanbul Tasarım Bienali son gelişmeler ışığında 15 Ekim'den itibaren yeniden düzenlenen yapısı ve katılımcılarının üretimleriyle sergi mekânlarında, İstanbul sokaklarında ve dijital mecralarda ziyarete açılıyor.